Anemia

O Anemii słów kilka…

Niedokrwistość (anemia) to zmniejszenie stężenia hemoglobiny (Hb) poniżej wartości referencyjnych, któremu może towarzyszyć spadek wartości hematokrytu i/lub liczby erytrocytów. Niedokrwistość jest stosunkowo częstą przypadłością. Anemia może dotyczyć nawet 1000-2000/100 000 osób, a chorobowość wzrasta wraz z wiekiem. Szacuje się, że dotyczy nawet 10% osób po 65 roku życia oraz 20% osób po 85 roku życia. Niedokrwistości można podzielić ze względu na wywołujące je przyczyny, wielkość krwinki czerwonej oraz stopień nasilenia.

W ramach ciekawostki, prawidłowy czas życia krwinki czerwonej wynosi około 120 dni. Następnie „zużyte” erytrocyty ulegają zniszczeniu w śledzionie.

Dlaczego erytrocyty są takie ważne?

Pamiętajmy, że krew a właściwie zawarte w niej erytrocyty odpowiadają za transport tlenu w organizmie. To dzięki nim każdy zakątek naszego ciała jest zaopatrzony właśnie w ten pierwiastek, w zamian za który odbierają dwutlenek węgla.

Kiedy lekarz rozpoznaje anemię?

Wartości te różnią się w zależności od wieku i płci. Przyjmuje się, że anemie należy rozpoznać jest stężenie hemoglobiny spada:

• > 13g/dl u mężczyzn

• > 12g/dl u kobiet nie będących w ciąży

• > 11g/dl u kobiet ciężarnych.

W przypadku dzieci, są to jeszcze inne wartości, zależne od wieku.

Warto również wspomnieć, że w zależności od stężenia hemoglobiny i wyróżniamy niedokrwistości o następującym stopniu nasilenia:

• łagodną Hb < 12 lub 13 g/dl

• umiarkowaną: Hb 8-9,9 g/dl

• ciężką: Hb 6,5-7,9 g/dl

• zagrażającą życiu: Hb < 6,5 g/dl

Ze względu na wielkość krwinki czerwonej, ocenianą na podstawie parametru MCV wyróżniamy niedokrwistość:

• normocytarną: 82-92 fl (niedokrwistości hemolityczne, pokrwotoczne oraz wtórne do innych chorób)

• mikrocytarną: < 82 fl (niedokrwistości z niedoboru żelaza)

• makrocytarną: > 92 fl (niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego)

Należy mieć jednak na uwadze, że podane wartości MCV są wartościami przykładowymi, które nieznacznie mogą różnić się miedzy laboratoriami.

Jakie są przyczyny anemii?

Niedokrwistość może być wynikiem:

1. Nieprawidłowego tworzenia erytrocytów w szpiku kostnym na skutek: niedoborów żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego, uszkodzenia szpiku kostnego, w przebiegu chorób przewlekłych lub zaburzeń syntezy hemu. Co ciekawe, niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęstsza i odpowiada za niemal 80% anemii.

2. Nadmiernej utraty erytrocytów w wyniku ostrego np. pourazowego lub przewlekłego (najczęściej do przewodu pokarmowego lub w wyniku obfitych miesiączek) krwawienia.

3. Skrócenia czasu przeżycia erytrocytów np. na skutek ich nieprawidłowej budowy.

Jakie są objawy anemii?

Do objawów niedokrwistości należą:

• ogólne osłabienie i zmęczenie

• tachykardia i/lub uczucie kołatania serca

• zawroty głowy

• duszności a nawet bóle wieńcowe

• przyspieszony oddech

• bladość powłok skórnych, śluzówek i spojówek

• łamliwość włosów i paznokci

• omdlenia

• spadek tolerancji wysiłku

W niektórych typach niedokrwistości mogą pojawiać się tzw. koilonychia czyli paznokcie łyżeczkowane, tzw. „pica” czyli chęć spożycia produktów niejadalnych np. kredy czy krochmalu oraz żółtaczka w niedokrwistościach hemolitycznych (z nadmiernym rozpadem erytrocytów)

Są to objawy, które mogą towarzyszyć również innym stanom chorobowym. Ich obecność powinna skłonić do podjęcia diagnostyki i wyjaśnieni przyczyny.

Diagnostyka anemii

Niedokrwistość możemy rozpoznać na podstawie morfologii, oceniając ilość hemoglobiny oraz ilość i stan erytrocytów. Jednak samo rozpoznanie anemii nie powinno zakończyć diagnostyki. Ważne jest aby znaleźć jej podłoże. Jest to bardzo ważne ze względu na fakt, że niedokrwistość może mieć wiele przyczyn od tych mniej błahych po bycie jednym z objawów ciężkich chorób w tym nowotworów.

W diagnostyce przyczyn niedokrwistości przydatne mogą być badania takie jak:

• oznaczenie poziomu żelaza oraz witaminy B12

• oznaczenie parametrów takich jak: transferyna, ferrytyna, TIBC

• gastroskopia oraz kolonoskopia (celem wykluczenia krwawienia z przewodu pokarmowego)

• test na krew utajoną w kale

• oznaczenie ilości retykulocytów

• oznaczenie poziomu bilirubiny oraz LDH

• biopsja szpiku kostnego

• ocena TSH, fT3 i fT4

• badanie obrazowe np. USG pod kątem oceny śledziony

Leczenie niedokrwistości

Leczenie niedokrwistości zależy od przyczyny. Może ono obejmować:

• leczenie choroby podstawowej

• suplementację niedoborów żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego

• przetaczanie krwi

• splenektomię

Skąd się biorą niedobory żelaza i witaminy B12?

Niedobór żelaza we krwi może być wynikiem: stanów przebiegających ze zwiększonym zapotrzebowaniem na ten pierwiastek np. ciąża, utraty krwi, spożywania pokarmów ubogich w żelazo oraz zaburzonego wchłaniania jak i jego metabolizmu. Z kolei do możliwych przyczyn niedoboru witaminy B12 należą dieta wegańska (źródłem tej witaminy są wyłącznie pokarmy pochodzenia odzwierzęcego), zaburzone wchłanianie np. u osób po resekcji żołądka czy cierpiących z powodu niedokrwistości Addisona-Biermera czy alkoholizm.

Jakie pokarmy warto spożywać aby dostarczać odpowiednie ilości żelaza i witaminy B12?

Świetnym źródłem żelaza w diecie są: mięso, podroby, jajka, kasze, ryż, fasola, soczewica, kakao oraz zielone warzywa takie jak szpinak, brokuły, natka pietruszki, jarmuż oraz buraki. Ponadto, aby maksymalnie zwiększyć ilość przyswajanego żelaza, dieta powinna być bogata w witaminę C, a uboższa w wapń, fosfor, taniny czy fityniany zawarte w kawie oraz herbacie. Z kolei pokarmy obfitujące witaminę B12 to podroby takie jak nerki i wątróbka, chude mięso, jaja, mleko, jogurty, sery czy ryby i owoce morza.

---

Bibliografia:

https://lepolek.pl/artykul/niedokrwistosci/420

https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/152170,niedokrwistosc-anemia