W artykule znajdziesz kod rabatowy na badanie Holter EKG

Kołatanie serca – co to jest? Objawy, przyczyny i leczenie palpitacji serca

Palpitacja (kołatanie) serca to symptom, który przejawia się uczuciem przyspieszonego, często nieregularnego i nagłego bicia mięśnia sercowego. W zależności od przyczyny może to być chwilowa i niegroźna dolegliwość lub sygnał poważnej choroby. W artykule wyjaśniamy, czym jest palpitacja serca, co może ją wywoływać oraz czy można ją skutecznie leczyć.

Co to jest kołatanie serca?

Kołatanie serca (łac. palpitatio, ang. palpitations) to nieprzyjemne doznanie związane z przyspieszoną i/lub niemiarową jego pracą. Pacjenci opisują je jako dyskomfort w klatce piersiowej wynikający ze świadomości nierównej pracy serca. Bywa też opisywane jako poczucie pulsowania, ruchu „bicia skrzydeł” w klatce piersiowej, trzepotania czy stukania, któremu mogą towarzyszyć dodatkowe uderzenia serca. Palpitacja może występować u pacjentów z rodzinnym obciążeniem chorobami kardiologicznymi (związanymi np. z zaburzeniami rytmu serca) lub bez niego. W niektórych wypadkach może zwiększać ryzyko nagłej śmierci sercowej.

Skopiuj kod: 6GJ8WBAQ

Palpitacja serca nie jest samodzielną jednostką chorobową, ale może być objawem arytmii: łagodnej lub groźnej. Jednak kołatanie serca nie zawsze musi być objawem choroby. Może na przykład pojawiać się po intensywnym wysiłku fizycznym lub z powodu stresu, nawet jeśli towarzyszy mu prawidłowy rytm serca. U osób starszych lub z podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych palpitacja będzie wymagać dalszej diagnostyki z użyciem EKG spoczynkowego lub holtera EKG oraz skierowania na badanie krwi.

W praktyce klinicznej wyróżnia się kilka cech, którymi możemy określić kołatanie. Są to:

  • kołatanie miarowe, w którym serce bije regularnie (na przykład przy nawrotowym częstoskurczu przedsionkowo-komorowym, częstoskurczu przedsionkowym i wielu innych);
  • kołatanie niemiarowe, gdzie bicie serca jest nieregularne (na przykład przy migotaniu przedsionków);
  • kołatanie napadowe, które pojawia się i ustępuje nagle na przykład przy częstoskurczu przedsionkowym);
  • kołatanie nienapadowe, dla którego ustąpienie i przyspieszenie narasta i ustępuje stopniowo (tachykardia zatokowa).

Jak wygląda kołatanie serca? Objawy palpitacji

Kołatanie (palpitacje) serca, oprócz tego, że to nieprzyjemne uczucie bicia serca, może wiązać się z dodatkowymi objawami. Ich intensywność może być różna – od łagodnego dyskomfortu po dolegliwości, które wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. Do najczęściej występujących objawów towarzyszących palpitacjom należą:

  • osłabienie,
  • omdlenia i utrata przytomności,
  • zawroty głowy,
  • ból głowy,
  • duszność, np. wysiłkowa,
  • obniżona tolerancja wysiłku fizycznego,
  • ból w klatce piersiowej.

W przypadku nasilających się lub nawracających dolegliwości konieczna jest konsultacja z lekarzem, aby ustalić przyczynę palpitacji i wykluczyć poważniejsze schorzenia.

Zdarza się, że kołatanie odczuwane może być w obrębie szyi. Jest to cenna wskazówka dla lekarza, ponieważ objaw ten może świadczyć o występowaniu częstoskurczu nawrotnego z węzła przedsionkowo komorowego.

Przyczyny kołatania serca – skąd się biorą palpitacje?

Kołatanie serca może wystąpić u osób zdrowych i wolnych od chorób serca. Natomiast wśród chorobowych przyczyn kołatania wymienia się:

  • zaburzenia rytmu serca (na przykład ekstrasystolie komorowe i nadkomorowe);
  • zaburzenia w obrębie przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu (na przykład periodyka Wenckebacha);
  • inne choroby serca (choroba wieńcowa i zawał serca, wady zastawek, kardiomiopatie, zapalenie osierdzia, niewydolność serca);
  • zaburzenia psychiczne (nerwica, napady paniki, zaburzenia lękowe, którym może towarzyszyć hiperwentylacja spowodowana przyspieszonym oddechem);
  • choroby infekcyjne serca (bakteryjne zapalenie wsierdzia);
  • zaburzenia metaboliczne (hipoglikemia);
  • zaburzenia elektrolitowe, takie jak hipokalcemia (niski poziom wapnia), hipomagnezemia (niskie stężenie magnezu), hipokaliemia (obniżony poziom potasu);
  • zaburzenia hormonalne (menopauza, guz chromochłonny nadnerczy, nadczynność tarczycy i przełom tarczycowy, ale również jej niedoczynność);
  • stosowanie niektórych leków (glikozydy naparstnicy, teofilina, sympatykomimetyki, a także nagłe odstawienie lub przedawkowanie, np. beta-blokerów);
  • niektóre używki i substancje psychoaktywne (kofeina, alkohol, nikotyna, amfetamina, kokaina wywołujące niemiarowe bicie serca);
  • inne przyczyny, w tym anemia (niedokrwistość) związana z niedoborem żelaza, utrata krwi (hipowolemia), intensywny wysiłek fizyczny.

Objawami, na które warto zwrócić uwagę przy uczuciu nierównego bicia serca są również:

  • gorączka (choroba przeziębieniowa czy infekcje, które mogą działać proarytmicznie);
  • nadciśnienie tętnicze (guz chromochłonny. Warto zauważyć, że w trakcie występowania wysokiego ciśnienia krwi, pacjenci silniej odczuwają własne prawidłowe uderzenia serca).

Diagnostyka kołatania serca

Kołatanie serca razem ze stanem przedomdleniowym są jedną z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do lekarza. Jak podają w swojej pracy Reed i wsp., przyczyny te stanowią łącznie 300 000 wizyt w szpitalnych oddziałach ratunkowych w Wielkiej Brytanii. Z kolei Giada w swojej pracy podaje, że kołatanie stanowi aż 16% objawów skłaniających do konsultacji z lekarzem rodzinnym. Rzeczywiście, większość z nas mogłoby powiedzieć, że przynajmniej raz w życiu miało takie odczucie.

Diagnostyka kołatania serca może być utrudniona, ponieważ u sporej grupy pacjentów kołatanie jest stanem przemijającym i w chwili zgłoszenia się do lekarza nie mają już objawów, a wykonany w gabinecie lekarskim zapis EKG nie zawiera nieprawidłowości. Konieczna jest więc diagnostyka pozwalająca odkryć przyczynę.

W diagnostyce kołatania serca wykorzystuje się następujące badania:

  • EKG spoczynkowe,
  • holter EKG,
  • echokardiografię (echo serca),
  • badanie elektrofizjologiczne (EPS) w bardziej zaawansowanej diagnostyce,
  • badania laboratoryjne – morfologia krwi, poziom elektrolitów, poziom hormonów tarczycy (TSH, fT3 i fT4), glikemia, CRP i OB, troponina, kinaza kreatynowa (CPK), układ krzepnięcia, odczyn ASO.

Istotnym elementem w diagnostyce kołatania serca jest wykonanie badania w momencie trwania objawów – a to umożliwia holter EKG, który pozwala na monitorowanie pracy narządu w warunkach domowych przez 24, 48 lub 72 godziny do nawet 30 dni.

Leczenie kołatania serca

Jak już wyjaśniliśmy, kołatanie jest objawem, który może zostać wywołany przez rozmaite czynniki. Leczenie jest więc zależne od przyczyny, która doprowadziła do jego wystąpienia i powinno być prowadzone pod opieką lekarza. Może ono obejmować:

  • farmakoterapię z użyciem leków przeciwarytmicznych, przeciwzakrzepowych, hipotensyjnych, uspokajających w lęku uogólnionym, preparatów żelaza i witaminy B12 w niedokrwistości;
  • zabiegi kardiologiczne, np. ablacja, kardiowersja, wszczepienie kardiowertera-defibrylatora;
  • wlewy dożylne elektrolitów (przy odwodnieniu) i glukozy (przy hipoglikemii).

Warto zatem podkreślić, że nie istnieje specyficzny „lek na kołatanie serca”, ponieważ etiologia tego problemu jest zróżnicowana, a praca serca jest zależna od szeregu czynników – metabolicznych, hormonalnych, emocjonalnych i innych.

Do przerwania niektórych rodzajów arytmii wykorzystuje się również nieinwazyjne zabiegi pod kontrolą lekarza w przypadku częstoskurczu nadkomorowego, np. manewr Valsalvy, masaż zatoki szyjnej lub zanurzenie twarzy w zimnej wodzie.

Jak można uspokoić kołatanie serca?

Odczucie kołatania serca może być niepokojącym objawem, zwłaszcza jeśli występuje nagle lub w nieprzewidywalnych momentach. W zależności od przyczyny istnieje kilka metod, które mogą pomóc „uspokoić serce”. Warto jednak pamiętać, że jeśli kołatanie serca powtarza się często lub towarzyszą mu inne niepokojące symptomy, takie jak ból w klatce piersiowej, omdlenie lub duszność, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

W ramach domowych sposobów na kołatanie serca można skorzystać z:

  • technik relaksacyjnych, takich jak ćwiczenia oddechowe, medytacja czy joga,
  • ograniczenia spożycia napojów zawierających kofeinę,
  • odpowiedniego nawodnienia organizmu,
  • manewr Valsalvy, która polega na wzięciu głębokiego oddechu, zatkaniu nosa i próbie wydechu przy zamkniętych ustach lub przez wąską rurkę. Może ona pomóc w przywróceniu prawidłowego rytmu serca w przypadku niektórych rodzajów arytmii.

Dodatkowo warto unikać stresujących sytuacji czy nagłych zmian pozycji ciała, które mogą wywołać tachykardię (przyspieszone bicie serca), szczególnie przy hipotonii ortostatycznej. Ponadto zalecana jest dieta wspomagająca zdrowie układu sercowo-naczyniowego oraz rezygnacja z palenia wyrobów tytoniowych.

Czy kołatanie serca jest groźne?

Zagrożenie związane z kołataniem serca zależy przede wszystkim od jego przyczyny. Jeśli jest ono wynikiem chwilowych czynników, takich jak silne emocje, spożycie kawy, alkoholu czy innych stymulantów oraz ustępuje po wyeliminowaniu czynnika, zazwyczaj nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia.

Jednak już powtarzające się lub nasilające epizody kołatania serca, zwłaszcza gdy zmienia się ich charakter lub towarzyszą im dodatkowe objawy, powinny skłonić do konsultacji z lekarzem i wykonania badań.

Bibliografia:

  1. Doboszyńska A, Objawy chorób wewnętrznych. Podręcznik dla studentów, 2013, PZWL
  2. Kokot F, Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych, 2007, PZWL
  3. Porter, R.S. et al. (2015) The merck manual: Objawy Kliniczne: Praktyczny Przewodnik Diagnostyki I terapii. Wrocław: Edra Urban & Partner
  4. Collins, R.D., Jędrusik, P. and Bidiuk, J. (2010) Algorytmy Interpretacji objawów Klinicznych. Warszawa: MediPage
  5. Reed, Matthew J et al. “Multi-centre randomised controlled trial of a smart phone-based event recorder alongside standard care versus standard care for patients presenting to the Emergency Department with palpitations and pre-syncope – the IPED (Investigation of Palpitations in the ED) study: study protocol for a randomised controlled trial.” Trials vol. 19,1 711. 29 Dec. 2018, doi:10.1186/s13063-018-3098-1
  6. Giada, Franco, and Antonio Raviele. “Clinical Approach to Patients with Palpitations.” Cardiac electrophysiology clinics vol. 10,2 (2018): 387-396. doi:10.1016/j.ccep.2018.02.010

O autorze

favicon-holterdodomu

Zespół Holterdodomu.pl

Jesteśmy zespołem ekspertów tworzących HolterDoDomu.pl – platformę, która powstała z pasji do nowoczesnej diagnostyki i zdrowia. Nasze artykuły, porady i analizy opracowujemy wspólnie. Dzięki tej współpracy dostarczamy naszym czytelnikom rzetelne i praktyczne informacje, które pomagają lepiej zrozumieć znaczenie monitorowania zdrowia w domowych warunkach.

Podobne wpisy