Echo serca – na czym polega i jak się przygotować do badania?

Echo serca, czyli echokardiografia, to jedno z najczęściej wykonywanych badań w kardiologii. Dzięki wykorzystaniu ultradźwięków pozwala ocenić budowę serca, jego kurczliwość, stan zastawek i przepływ krwi. Jest bezpieczne, bezbolesne i można je powtarzać w razie potrzeby. To badanie, które pomaga wykryć wiele chorób układu krążenia i monitorować efekty leczenia. Jeśli Twój lekarz zalecił wykonanie echo serca – dowiedz się, jak przebiega i jak się do niego przygotować.

Co to jest echo serca?

Echo serca, nazywane również echokardiografią, to badanie obrazowe wykorzystujące fale ultradźwiękowe do oceny budowy i pracy serca, w tym działania jego zastawek. Jest całkowicie nieinwazyjne i bezpieczne, dzięki czemu można je wykonywać wielokrotnie, nawet u kobiet w ciąży czy dzieci.

Echokardiografia odgrywa ważną rolę w diagnostyce chorób układu sercowo-naczyniowego – pozwala wykryć m.in. wady wrodzone i nabyte, zaburzenia kurczliwości mięśnia sercowego, niewydolność serca czy zmiany po przebytym zawale. Wykonuje się ją również w celu monitorowania skuteczności leczenia i kontroli stanu pacjentów z chorobami przewlekłymi serca.

Na czym polega echo serca?

Standardowe echo serca, czyli echokardiografia przezklatkowa, polega na przyłożeniu do klatki piersiowej specjalnej głowicy emitującej ultradźwięki. Pacjent leży zwykle na lewym boku lub plecach, a na skórę nakładany jest żel ułatwiający przewodzenie fal. Obrazy serca są rejestrowane w czasie rzeczywistym, co pozwala ocenić jego budowę i funkcję. Całe badanie trwa zazwyczaj od 10 do 30 minut i jest całkowicie bezbolesne.

Skopiuj kod: 6GJ8WBAQ

Oprócz badania przezklatkowego istnieją także inne rodzaje echokardiografii. Echo przezprzełykowe (TEE) umożliwia uzyskanie bardzo dokładnych obrazów struktur serca dzięki umieszczeniu sondy w przełyku – stosuje się je np. w diagnostyce wad zastawek czy źródeł zatorów. Z kolei echokardiografia obciążeniowa, wykonywana podczas wysiłku fizycznego lub po podaniu leków pobudzających serce (np. dobutaminy), pozwala ocenić jego reakcję na zwiększone zapotrzebowanie na tlen i jest przydatna m.in. w diagnostyce choroby wieńcowej.

Jak przygotować się do echa serca?

W przypadku standardowego echa serca przezklatkowego nie jest wymagane szczególne przygotowanie. Wystarczy założyć wygodny strój, który ułatwi odsłonięcie klatki piersiowej, oraz zabrać ze sobą wyniki wcześniejszych badań, takich jak EKG czy poprzednia echokardiografia. Jeżeli miałeś wykonywane badanie holterem EKG, również weź ze sobą jego zapis – pozwoli to lekarzowi dokładniej ocenić pracę serca w kontekście aktualnego obrazu echokardiograficznego.

Do echa przezprzełykowego trzeba przygotować się dokładniej. Należy być na czczo przez 4-6 godzin przed badaniem, wyjąć ewentualne protezy zębowe oraz poinformować lekarza o chorobach przełyku, przebytych zabiegach w obrębie klatki piersiowej czy radioterapii. Wskazane jest także, aby po badaniu ktoś odprowadził pacjenta do domu, ponieważ w trakcie procedury stosuje się środki znieczulające lub uspokajające.

Przy echokardiografii obciążeniowej zaleca się założenie wygodnego ubrania i obuwia sportowego. W dniu badania lepiej unikać ciężkostrawnych posiłków, a leki należy przyjąć zgodnie z zaleceniami lekarza, który skierował na procedurę.

Jakie choroby może wykryć echo serca?

Echokardiografia pokazuje w czasie rzeczywistym zarówno budowę, jak i pracę serca. Umożliwia ocenę wielkości i kształtu jam serca, grubości ścian, kurczliwości mięśnia oraz prawidłowości pracy zastawek. Dzięki obrazowaniu dopplerowskiemu można sprawdzić kierunek i prędkość przepływu krwi, co pomaga w wykrywaniu zaburzeń krążenia wewnątrz serca.

Echokardiografia jest zalecana w wielu sytuacjach klinicznych, zarówno w diagnostyce chorób serca, jak i w monitorowaniu skuteczności leczenia. Lekarz może skierować na badanie m.in. w przypadku podejrzenia:

• wad wrodzonych lub nabytych zastawek serca,
• kardiomiopatii (rozstrzeniowej, przerostowej, restrykcyjnej),
• niewydolności serca,
• przebytych zawałów lub podejrzenia niedokrwienia mięśnia sercowego,
• zapalenia mięśnia sercowego lub wsierdzia,
• obecności płynu w worku osierdziowym,
• guzów serca lub skrzeplin w jamach serca.

Echo serca jest także przydatne u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami rytmu, niewyjaśnioną dusznością, bólami w klatce piersiowej czy omdleniami. Wskazaniem bywa również ocena stanu serca przed planowanym zabiegiem operacyjnym oraz po operacjach kardiochirurgicznych lub zabiegach interwencyjnych.

Echo serca to badanie cenione za swoją nieinwazyjność i bezpieczeństwo – można je wykonywać wielokrotnie, także u kobiet w ciąży czy dzieci. Jest całkowicie bezbolesne, nie wymaga rekonwalescencji i pozwala w krótkim czasie uzyskać wiele istotnych informacji o pracy serca. Sprawdza się zarówno w diagnostyce nowych problemów, jak i w regularnej kontroli efektów leczenia.

Mimo wielu zalet, echokardiografia ma też pewne ograniczenia. Jakość obrazu może być gorsza u osób z otyłością, rozbudowaną klatką piersiową czy przewlekłymi chorobami płuc. W takich sytuacjach lekarz może zalecić badanie przezprzełykowe (TEE), rezonans magnetyczny serca lub inne metody obrazowania, które lepiej zobrazują strukturę i funkcję mięśnia sercowego.

Jak długo czeka się na wyniki echa serca?

W większości przypadków opis badania jest dostępny od razu po zakończeniu echokardiografii lub w ciągu jednego dnia roboczego. Wyniki powinien przeanalizować lekarz kardiolog, który uwzględni je w szerszym kontekście stanu zdrowia pacjenta, dotychczasowych badań oraz objawów. Na tej podstawie może on zalecić dalszą diagnostykę, modyfikację leczenia lub wdrożenie nowych terapii. Jeśli echo serca było częścią monitorowania choroby przewlekłej, kolejne terminy badań ustala się indywidualnie, aby skutecznie śledzić przebieg leczenia i reakcję organizmu.

Najczęściej zadawane pytania o echo serca

Zebraliśmy odpowiedzi na pytania, które pacjenci najczęściej zadają przed badaniem. Dzięki nim łatwiej zrozumiesz, na czym polega echokardiografia i czego możesz się spodziewać podczas wizyty.

Jak długo trwa badanie echo serca?

Standardowe echo serca przezklatkowe trwa zwykle od 10 do 30 minut. W przypadku echokardiografii przezprzełykowej lub obciążeniowej czas może się wydłużyć ze względu na przygotowanie pacjenta i specyfikę procedury.

Czy echo serca jest bolesne?

Badanie przezklatkowe jest całkowicie bezbolesne. W echo przezprzełykowym można odczuwać chwilowy dyskomfort związany z wprowadzeniem sondy do przełyku, ale stosuje się znieczulenie miejscowe i – jeśli to konieczne – leki uspokajające.

Jakie choroby można wykryć dzięki echo serca?

Echokardiografia pozwala wykryć m.in. wady wrodzone i nabyte zastawek, kardiomiopatie, niewydolność serca, uszkodzenia mięśnia po zawale, zapalenia mięśnia sercowego czy zaburzenia kurczliwości wynikające z niedokrwienia.

Czy do badania trzeba się specjalnie przygotować?

Do standardowego echa przezklatkowego nie ma szczególnych wymagań – wystarczy wygodny strój i wcześniejsze wyniki badań, np. EKG lub holtera EKG. W przypadku echa przezprzełykowego i obciążeniowego obowiązują dodatkowe zasady, m.in. pozostanie na czczo czy założenie odpowiedniego stroju do wysiłku.

Czy echo serca można wykonywać w ciąży?

Tak. Badanie jest bezpieczne dla kobiet w ciąży, ponieważ nie wykorzystuje promieniowania jonizującego.