Sepsa

Sepsa - większość z nas słyszała to słowo, szczególnie, że tegoroczny 31 finał WOŚP grał właśnie pod hasłem „Chcemy wygrać z sepsą! Gramy dla wszystkich- małych i dużych!” W wielu z nas instynktownie słowo to budzi niepokój, a nawet strach. Czym właściwie jest sepsa i czy rzeczywiście „strach ma wielkie oczy” i powinniśmy się jej obawiać?

Czym właściwie jest sepsa?

Sepsa to zespół objawów będących następstwem dysfunkcji narządów wynikającej z nieprawidłowe, niekontrolowanej gwałtownej odpowiedzi naszego organizmu na zakażenie: bakteriami, wirusami, grzybami czy ich endotoksynami. Konsekwencją tej nieprawidłowej reakcji jest niszczenie własnych tkanek i narządów.

Sepsa nie patrzy na wiek. Może ona dotyczyć każdego, chociaż bardziej narażeni są ludzie starsi, noworodki i niemowlęta oraz osoby z osłabioną odpornością np. na skutek przyjmowania leków immunosupresyjnych.

Sepsa stanowi ogromny problem. Szacuje się, że rocznie na całym świecie występuje około 50 milionów przypadków, a pomimo dostępu do diagnostyki i leczenia zbiera ona ogromne żniwo bo w zależności od kraju śmiertelność z jej powodu wynosi 15-50%. Dla podkreślenia powagi problemu, 13 września obchodzony jest Światowy Dzień Sepsy.

Jakie są najczęstsze przyczyny sepsy?

Najczęstszą przyczyną sepsy bo odpowiadającą, za aż 58% przypadków są bakterie Gram-ujemne np. N. meningitidis (meningokoki), E.Coli czy P.aeruginosa. Następnie są to bakterie Gram-dodatnie (34%), grzyby (16%) oraz wirusy (1%)

Ponadto do czynników sprzyjających rozwojowi sepsy należą:

• wiek: osoby starsze i niemowlęta są bardziej narażone

• rozległe oparzenia

• stany z obniżoną odporowością np. w wyniku terapii immunosupresyjnej

• cewnik naczyniowe czy do dróg moczowych oraz dreny

• wszczepione układy stymulujące serca, ICD

• protezy

• długotrwała hospitalizacja

• ciąża i połóg

• cukrzyca.

• zabiegi operacyjne, szczególnie te w obrębie jamy brzusznej

• rany pooperacyjne

• odleżyny.

Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?

Przebieg sepsy może być bardzo różny. Jednak zaniepokoić powinny objawy pojawiające się nagle. Zaliczymy tu: gorączkę lub hipotermię, dreszcze, przyspieszony oddech (>22/min) i akcję serca (>100/min), niepokój, splatanie, spadek ciśnienia tętniczego krwi < 90 mmHg czy wybroczyny na skórze. Kolejne objawy mogą pojawiać się wraz z uszkodzeniem poszczególnych narządów. W sytuacji wystąpienia takich objawów niezwłocznie należy zgłosić się do SOR lub wezwać pogotowie.

Diagnostyka

W przypadku podejrzenia sepsy bezzwłocznie należy pobrać krew i mocz na posiew (celem identyfikacji czynnika sprawczego). Inne posiewy pobiera się jeśli podejrzewamy źródło zakażenia np. wymaz z owrzodzeń czy płyn mózgowo rdzeniowy.

W przypadku podejrzenia sepsy konieczne jest również wykonanie badań laboratoryjnych takich jak: morfologia krwi z rozmazem CRP, prokalcytonina (narasta w zakażeniach bakteryjnych, ale nie w wirusowych), glukoza, mleczany.

Ocenia się układ krzepnięcia po przez oznaczenie INR, APTT, próby wątrobowe tj. ALT, AST, GGTP czy bilirubina oraz parametry nerkowe tj. mocznik i kreatyninę.

W poszukiwania źródła infekcji pomocne mogą być USG, RTG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa.

Leczenie sepsy i rokowanie.

Dla przeżycia chorego kluczowe jest jak najszybsze rozpoznanie i wdrożenie leczenia. Rokowanie jest tym lepsze im wcześniej sepsa zostanie rozpoznana. Każde opóźnienie rozpoznania sepsy i podania skutecznego antybiotyku (w przypadku zakażeń bakteryjnych) czy innych właściwych leków o godzinę zwiększa ryzyko zgonu aż o 8%.Ponadto, wpływ na rokowanie ma rodzaj zakażenia czy choroby współistniejące.

Leczenie obejmuje m.in.: dożylną podaż antybiotyków (najpierw empirycznie, następnie celowane zgodnie z posiewem), płynoterapię, leki obniżające gorączkę, a w przypadku wstrząsu septycznego aminy presyjne np. noradrenalinę. Konieczne jest wdrożenie profilaktyki przeciwzakrzepowej - heparyna.

Ponadto należy usunąć źródło zakażenia np. wenflon, cewnik do pęcherza, proteza, ropień, martwiczy odcinek jelita itp.

Czym od sepsy różni się wstrząs septyczny?

Wstrząs septyczny jest najcięższą postacią sepsy. Rozpoznawany jest gdy mimo podawania odpowiedniej ilości płynów u pacjenta nadal występują niskie wartości ciśnienia krwi. Ponadto występują objawy wynikające z obniżonego przepływu krwi tj. skąpomocz lub bezmocz, zaburzenia świadomości czy kwasica. Wstrząs septyczny ma znacznie gorsze rokowania niż sepsa.

Jak wygląda sepsa u dzieci?

W przypadku tych najmłodszych, sepsa najczęściej jest wynikiem zakażenia bakteryjnego meningokokami lub pneumokokami. Sepsa meningokokowa ma bardzo gwałtowny przebieg i wymaga natychmiastowej interwencji.

Początek choroby może być dość łagodny i przebiegać z gorączką, nudnościami czy wymiotami. Dziecko może być rozdrażnione lub apatyczne, podsypiajace czy niechętne do spożywania pokarmu. Objawem, który powinien zasugerować natychmiastowy kontakt z lekarzem jest wybroczynowa wysypka, nie blednąca pod wpływem ucisku. Dlatego tak ważne, aby dokładnie obejrzeć każdy centymetr ciała dziecka.

Pamiętajmy jednak, że chorobie wywołanej meningokokami można zapobiegać: stosując szczepienia ochronne czy unikając kontaktu z chorym. Ważne jest również poekspozycjne przyjęcie antybiotyków przez osoby mające kontakt z chorym.

---

Bibliografia:

• https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/news/id/5548-sepsa-zabija-co-2-8-sekundy-swiatowy-dzien-sepsy-2022

• https://www.wosp.org.pl/final/31-final-wosp

• https://lepolek.pl/artykul/sepsa/58

• https://www.standardy.pl/newsy/id/198

• https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/160445,zakazenia-meningokokowe-sepsa-meningokokowa