Zespół złamanego serca – czym jest choroba Takotsubo?

Zespół Takotsubo (ang. Takotsubo syndrome) zwany również zespołem złamanego serca to pojawiająca się nagle, zazwyczaj przejściowa dysfunkcja lewej komory serca, często poprzedzona silnym stresem emocjonalnym lub fizycznym. Obraz kliniczny może imitować zawał serca, co rodzi wyzwania diagnostyczne i terapeutyczne. Jest diagnozowany głównie u kobiet [1]. 

Czym jest syndrom złamanego serca?

Zespół złamanego serca, czyli zespół Takotsubo, określana również mianem kardiomiopatii indukowanej stresem, to stosunkowo rzadka choroba charakteryzująca się nagłą, ograniczoną i zazwyczaj odwracalną dysfunkcją skurczową lewej komory serca [2]. 

Nazwa tej jednostki chorobowej pochodzi z języka japońskiego i oznacza naczynie służące do łowienia ośmiornic. Skąd ta nazwa? W trakcie fazy skurczu serca komora przybiera kształt przypominający wyżej wspomniane naczynie (wąska szyja + rozszerzony koniuszek)  [1]. 

W typowych przypadkach obraz kliniczny przypomina ostry zespół wieńcowy – z bólem w klatce piersiowej, podwyższeniem markerów uszkodzenia mięśnia sercowego i zmianami w zapisie EKG – mimo że w koronarografii nie stwierdza się istotnych zwężeń tętnic wieńcowych [2,3]. 

Skopiuj kod: 6GJ8WBAQ

Choć wcześniej uważano, że zespół Takotsubo ma stosunkowo łagodny przebieg, to współczesne analizy wskazują, że może wiązać się z poważnymi powikłaniami oraz zwiększoną śmiertelnością [4].

Jak stres wpływa na rozwój zespołu złamanego serca?

Mechanizmy patofizjologiczne zespołu Takotsubo nie są do końca poznane, ale dominującą hipotezą jest nadmierna stymulacja katecholaminowa (szczególnie adrenaliny i noradrenaliny) prowadząca do krótkotrwałego osłabienia kurczliwości mięśnia sercowego [5].

Liczne badania naukowe wykazały, że u podłoża zespołu Takotsubo leżą:

• wielonaczyniowe skurcze tętnic wieńcowych,
• dysfunkcję mikrokrążenia wieńcowego,
• zaburzenia wewnątrzkomórkowe (np. stres oksydacyjny),
• hamowanie wewnątrzsercowych mechanizmów adaptacyjnych [4-6].

Warto zaznaczyć, że istotną rolę w rozwoju schorzenia stanowi oś mózg-serce (ang.  brain heart interaction). Wykazano, że osoby z chorobami psychicznymi (np. lęk, depresja) lub neurologicznymi (udar, napady) częściej stanowią populację podatną na rozwój zespołu Takotsubo [7]. Stres emocjonalny (np. żałoba, konflikt interpersonalny) lub fizyczny (np. operacje, infekcje, ból, uraz) często poprzedza epizod Takotsubo. 

Objawy choroby Takotsubo – jak je rozpoznać?

Obraz kliniczny zespołu Takotsubo jest często bardzo zbliżony do ostrego zawału mięśnia sercowego:

• ból w klatce piersiowej (najczęściej ostry, uciskowy) –  stanowi najczęstszy objaw;
• duszność;
• obrzęki obwodowe będące objawami niewydolności serca;
• arytmie – mogą pojawić się zarówno tachykardię, jak i bradykardię;
• wstrząs kardiogenny – obecny w cięższych postaciach (ok. 10 proc. przypadków);
• zakrzepy i zatory;
• szmery, co może wskazywać na przekrwienie [6-8].

Markery uszkodzenia mięśnia sercowego (troponiny, CK-MB) zwykle są podwyższone, ale na ogół w umiarkowanym stopniu. Dodatkowo w zapisie EKG często obserwuje się zmiany takie jak uniesienie odcinka ST, czy też odwrócenie załamków T [1-3].

Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu złamanego serca

Choć bezpośrednia przyczyna Takotsubo nie została w pełni poznana, wyróżnia się szereg czynników predysponujących i wyzwalających.

Przyczynami rozwoju zespołu Takotsubo mogą być:

• silny stres emocjonalny (śmierć bliskiej osoby, rozwód, problemy w pracy itp.);
• obciążenia fizyczne: operacje, urazy, ostry ból, infekcje (np. sepsa), wstrząs, intensywne wysiłki fizyczne;
• schorzenia neurologiczne – np. udar, napad, krwotok podpajęczynówkowy;
• niektóre nowotwory neuroendokrynologiczne mogą sporadycznie wyzwalać epizody poprzez nadprodukcję katecholamin [7-9].

Opisano ponadto szereg czynników ryzyka, które znacznie zwiększają prawdopodobieństwa rozwoju syndromu złamanego serca. Zalicza się do nich m.in. płeć żeńską (zwłaszcza kobiety w wieku menopauzalnym) [1], choroby psychiczne, narażenie na przewlekły stres, współistniejące choroby kardiologiczne, a także uwarunkowania genetyczne [7-8]. 

Diagnostyka zespołu Takotsubo – jakie badania należy wykonać?

Ze względu na podobieństwo do ostrego zespołu wieńcowego diagnostyka zespołu Takotsubo powinna przebiegać wielotorowo. Ma to na celu wykluczenie innych poważnych chorób kardiologicznych. 

Typowe kroki diagnostyczne powinny obejmować:

• wywiad podmiotowy i badanie fizykalne, w tym ocena charakterystycznych objawów (np. bóle w klatce piersiowej, duszność), ustalenie okoliczności wyzwalających (stres, uraz), a także ocena cech niewydolności serca;
• EKG, w tym występowanie stanów patologicznych. Należy jednak pamiętać, że brak zmian w zapisie EKG nie wyklucza zespołu Takotsubo;
• ocenę obecności markerów uszkodzenia mięśnia sercowego (troponiny, CK-MB) – ich umiarkowane podwyższenie jest typowe, a wartości często znacznie mniejsze niż w klasycznym zawale;
• echokardiografia, inaczej echo serca, w tym przede wszystkim ocena motoryki ściany lewej komory;
• koronarografia – pozwala wykluczyć ostre stany zwężenia tętnic wieńcowych;
• dodatkowe badania laboratoryjne, w tym lipidogram, poziom glukozy i parametry świadczące o funkcjonowaniu nerek [6-8].

W praktyce może się pojawić potrzeba monitorowania pacjenta przez holter EKG lub holter ciśnieniowy, szczególnie w fazie obserwacji w celu wychwycenia epizodów arytmii lub zmian ciśnienia tętniczego w ciągu doby. Ponadto w niektórych placówkach diagnostycznych dostępna jest opcja holter EKG na wynajem. Sprawdzi się, gdy konieczne jest przedłużone monitorowanie rytmu w warunkach domowych.

Różnice między Takotsubo a zawałem serca

Choć obraz kliniczny może być niemal identyczny, istnieją kluczowe różnice, co prezentuje tabela 1.

Cecha	Zawał serca	Zespół Takotsubo
Etiologia	Niedokrwienie spowodowane pęknięciem blaszki miażdżycowej i zakrzepicą	Nadmierna stymulacja katecholaminowa, dysfunkcja mikronaczyniowa, brak krytycznych zmian niedokrwiennych
Angiografia	Obecność zwężeń lub niedrożności tętnic wieńcowych	Brak istotnych zwężeń lub zmiany nieadekwatne do obrazu dysfunkcji komory
Zakres zaburzeń motoryki	Ograniczony do obszaru zaopatrywanego przez daną tętnicę	Może wykraczać poza obszary jednej tętnicy, segmentalny wzorzec balonowania
Markery sercowe	Zwykle wyraźnie podwyższone, proporcjonalnie do rozległości niedokrwienia	Umiarkowane podwyższenie, często dysproporcja między nasiloną dysfunkcją a niskim/średnim poziomem troponiny
Przebieg czasowy	Uszkodzenie może być trwałe, powstawanie blizn	Zazwyczaj odwracalny przebieg
Powikłania	Niewydolność serca, zaburzenia rytmu, zawały wtórne	Niewydolność, arytmie, rzadko wstrząs, zakrzepy, ryzyko nawrotów

Tabela 1. Różnie pomiędzy zespołem Takotsubo a zawałem serca [6-8,9]

Leczenie zespołu złamanego serca – metody i rokowanie

Leczenie zespołu Takotsubo ma charakter głównie wspomagający i mający na celu łagodzenie objawów, ponieważ sama dysfunkcja serca w większości przypadków ustępuje samoistnie [10].

Do kluczowych elementów terapii należą:

• monitoring i leczenie niewydolności krążeniowo-sercowej — np. diuretyki, leki inotropowe;
• leki blokujące układ współczulny (β-blokery) – mogą być stosowane w celu ograniczenia skutków katecholamin, choć nie ma jednoznacznego dowodu, że zmniejszają ryzyko nawrotu;
• inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE)  — mogą wspomagać powrót funkcji komory i działać protekcyjnie;
• antykoagulacja — u pacjentów z bardzo obniżoną frakcją wyrzutową, balonowaniem wierzchołka oraz wykryciem skrzepliny w komorze można rozważyć leczenie przeciwzakrzepowe aż do uzyskania stabilizacji;
• kliniczna opieka hemodynamiczna i intensywna opieka — w przypadkach wstrząsu kardiogennego wymagane może być leczenie zaawansowane, w tym mechaniczna metoda wspomagania krążenia [8-10]. 

Rokowanie jest zwykle dobre – w większości przypadków funkcja lewej komory powraca do prawidłowego stanu w ciągu kilku dni do kilku tygodni (zwykle 2 –4 tygodnie) [11]. 

Możliwe powikłania choroby Takotsubo – czy może nawracać?

Choć zespół Takotsubo najczęściej ustępuje samoistnie, może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność serca, zaburzenia rytmu, wstrząs kardiogenny, powstawanie skrzeplin w komorze czy rzadko pęknięcie ściany serca. Śmiertelność w ostrej fazie jest porównywalna z zawałem mięśnia sercowego. Choroba może nawracać – odsetek nawrotów oceniany jest na 3–10 proc. przypadków [12].

Najczęstsze pytania o syndrom złamanego serca

Zespół Takotsubo wzbudza wiele pytań i wątpliwości. Poniżej zestawiono najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi.

Czym jest zespół złamanego serca (choroba Takotsubo)?

Zespół złamanego serca, czyli Takotsubo, to stan przejściowej dysfunkcji lewej komory serca, najczęściej wyzwalany przez intensywny stres emocjonalny lub fizyczny, który naśladuje objawy ostrego zawału serca, ale bez istotnych zmian niedokrwiennych w naczyniach wieńcowych.

Jakie są objawy zespołu złamanego serca?

Typowe objawy to nagły ból w klatce piersiowej, duszność, objawy niewydolności serca, zmiany w EKG, umiarkowany wzrost markerów sercowych oraz zaburzenia motoryki lewej komory (obserwowane w echokardiografii z charakterystycznym wzorcem „balonowania”). 

Co wywołuje chorobę Takotsubo i kto jest na nią najbardziej narażony?

Najczęstszymi wyzwalaczami są silny stres emocjonalny (np. utrata bliskiej osoby) lub silny czynnik fizyczny (np. operacja, infekcja). Najbardziej narażone są kobiety po menopauzie, osoby z zaburzeniami psychicznymi lub neurologicznymi, a także z aberracjami chromosomowymi.

Jak odróżnić syndrom złamanego serca od zawału serca?

Kluczowe różnice to brak istotnych zwężeń naczyń wieńcowych w koronarografii, dysproporcja między nasiloną dysfunkcją komory a umiarkowanym poziomem markerów sercowych oraz często spontaniczny powrót funkcji serca w krótkim okresie.

Czy choroba Takotsubo może nawracać?

Tak — istnieje możliwość nawrotu, choć zdarza się rzadko.

Podsumowanie

Zespół Takotsubo stanowi kliniczne wyzwanie — manifestuje się objawami łudząco podobnymi do ostrego zawału serca, jednak jego podłoże nie jest niedokrwienne. Wczesna różnicowa diagnostyka (w tym koronarografia i obrazowanie serca), a także postępowanie wspomagające i monitorowanie są kluczowe dla bezpiecznego prowadzenia pacjenta. Choć rokowanie jest przeważnie dobre, powikłania i możliwość nawrotów wymagają ostrożności. 

Bibliografia

1. Podyplomie.pl. (2020). Medical Tribune – Takotsubo, czyli zespół złamanego serca. [online] Available at: https://podyplomie.pl/medical-tribune/20788 [Accessed 9 Oct. 2025].
2. Assad J, Femia G, Pender P, Badie T, Rajaratnam R. Takotsubo Syndrome: A Review of Presentation, Diagnosis and Management. Clin Med Insights Cardiol. 2022 Jan 4;16:11795468211065782. doi: 10.1177/11795468211065782.
3. Singh, T., Khan, H., Gamble, D.T., Scally, C., Newby, D.E. and Dawson, D. (2022). Takotsubo Syndrome: Pathophysiology, Emerging Concepts, and Clinical Implications. Circulation, 145(13), pp.1002–1019. doi:https://doi.org/10.1161/circulationaha.121.055854.
4. Salamanca J, Alfonso F. Takotsubo syndrome: unravelling the enigma of the broken heart syndrome?-a narrative review. Cardiovasc Diagn Ther. 2023 Dec 15;13(6):1080-1103. doi: 10.21037/cdt-23-283.
5. Khalid N, Shams P, Shlofmitz E, et al. Pathophysiology of Takotsubo Syndrome. [Updated 2024 Dec 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538160/
6. Singh T, Khan H, Gamble DT, Scally C, Newby DE, Dawson D. Takotsubo Syndrome: Pathophysiology, Emerging Concepts, and Clinical Implications. Circulation. 2022 Mar 29;145(13):1002-1019. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.121.055854. Epub 2022 Mar 28. Erratum in: Circulation. 2022 May 17;145(20):e1053. doi: 10.1161/CIR.0000000000001075.
7. Fan X, Yuan Y, Huang Z, Zhang L, Zhao B, Zhang D, Liu Y, Chen G, Liu P, Yang G. Takotsubo syndrome: Unraveling the mystery behind its triggers (Review). Int J Mol Med. 2025 Nov;56(5):174. doi: 10.3892/ijmm.2025.5615.
8. Ahmad SA, Khalid N, Ibrahim MA. Takotsubo Cardiomyopathy. [Updated 2023 May 22]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430798/
9. Kristian Thygesen, Joseph S Alpert, Allan S Jaffe, Bernard R Chaitman, Jeroen J Bax, David A Morrow, Harvey D White, ESC Scientific Document Group , Fourth universal definition of myocardial infarction (2018), European Heart Journal, Volume 40, Issue 3, 14 January 2019, Pages 237–269, https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehy462
10. Sattar Y, Siew KSW, Connerney M, Ullah W, Alraies MC. Management of Takotsubo Syndrome: A Comprehensive Review. Cureus. 2020 Jan 3;12(1):e6556. doi: 10.7759/cureus.6556.
11. Amin HZ, Amin LZ, Pradipta A. Takotsubo Cardiomyopathy: A Brief Review. J Med Life. 2020 Jan-Mar;13(1):3-7. doi: 10.25122/jml-2018-0067.
12. Jelena-Rima Ghadri, Ilan Shor Wittstein, Abhiram Prasad, Scott Sharkey, Keigo Dote, Yoshihiro John Akashi, Victoria Lucia Cammann, Filippo Crea, Leonarda Galiuto, Walter Desmet, Tetsuro Yoshida, Roberto Manfredini, Ingo Eitel, Masami Kosuge, Holger M Nef, Abhishek Deshmukh, Amir Lerman, Eduardo Bossone, Rodolfo Citro, Takashi Ueyama, Domenico Corrado, Satoshi Kurisu, Frank Ruschitzka, David Winchester, Alexander R Lyon, Elmir Omerovic, Jeroen J Bax, Patrick Meimoun, Guiseppe Tarantini, Charanjit Rihal, Shams Y.-Hassan, Federico Migliore, John D Horowitz, Hiroaki Shimokawa, Thomas Felix Lüscher, Christian Templin, International Expert Consensus Document on Takotsubo Syndrome (Part I): Clinical Characteristics, Diagnostic Criteria, and Pathophysiology, European Heart Journal, Volume 39, Issue 22, 07 June 2018, Pages 2032–2046, https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehy076

Na koniec proszę o zwięzłe i merytoryczne podsumowanie z nienachalnym CTA.