W artykule znajdziesz kod rabatowy na badanie Holter EKG
Arytmia serca – co to jest? Objawy, przyczyny i leczenie arytmii
Arytmia serca jest stanem, który może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Brak leczenia może prowadzić do poważnych powikłań, w tym śmierci w wyniku zatrzymania akcji serca. Istnieją różne metody, które pozwalają kontrolować, a w niektórych przypadkach całkowicie wyleczyć arytmię. W artykule omawiamy, czym jest arytmia, jakie są rodzaje zaburzeń rytmu serca, metody diagnostyki oraz dostępne opcje leczenia.
Co to jest arytmia serca?
Arytmia serca to zaburzenie polegające na nieprawidłowej częstości rytmu serca, która może być zbyt szybka, zbyt wolna lub powodować nieprawidłowe tworzenie i przewodzenie pobudzeń. Patologiczny rytm serca może wiązać się z wystąpieniem:
- bradyarytmii z bradykardią – gdy liczba uderzeń serca na minutę wynosi poniżej 60;
- tachyarytmii – gdy występuje przyspieszone bicie serca. Szybkie bicie serca powyżej 100 uderzeń na minutę nazywamy tachykardią.
Zaburzenia pracy serca mogą mieć łagodny charakter, ale w niektórych przypadkach stanowią zagrożenie życia. Dlatego tak istotna jest diagnostyka chorób serca, umożliwiająca wykrycie przyczyny zaburzeń rytmu serca, które przy braku leczenia może skończyć się niewydolnością tego narządu.
Jakie są rodzaje arytmii serca?
Arytmia, której towarzyszy nieprawidłowy rytm serca, może dotyczyć różnych jego części. Biorąc pod uwagę budowę anatomiczną, wyróżnia się dwa główne typy arytmii:
Skopiuj kod: 6GJ8WBAQ
- arytmia nadkomorowa – powstaje powyżej pęczka Hisa, czyli w węźle przedsionkowo-komorowym lub wyżej;
- arytmia komorowa – powstaje poniżej pęczka Hisa, czyli w obszarze komór serca.
Do typowych arytmii nadkomorowych należą:
- częstoskurcz nadkomorowy, np. przedsionkowy,
- zespół chorej zatoki,
- migotanie przedsionków,
- trzepotanie przedsionków,
- dodatkowe pobudzenia nadkomorowe (ekstrasystolie nadkomorowe),
- zespół preekscytacji.
Do typowych arytmii komorowych zaliczamy:
- przedwczesne pobudzenia komorowe (ekstrasystolie komorowe),
- częstoskurcz komorowy, np. monomorficzny (jednokształtny) lub rzadziej typu torsade de pointes,
- przyspieszony rytm komorowy,
- migotanie komór.
Arytmie serca dzielą się zatem na nadkomorowe i komorowe, a w każdej z tych grup wyróżnia się specyficzne podtypy. Niektóre z nich, takie jak trzepotanie przedsionków, są mniej groźne w porównaniu z arytmiami komorowymi, jak migotanie komór lub częstoskurcz komorowy, które mogą stanowić poważne zagrożenie życia.
Objawy arytmii serca – czym przejawia się arytmia?
Przebieg arytmii może być bezobjawowy, skąpoobjawowy lub pełnoobjawowy, w zależności od jej rodzaju, przyczyn oraz wieku pacjenta. Zaburzenia rytmu serca mogą dotyczyć zarówno osób dorosłych, jak i dzieci. W przypadku częstoskurczu mogą pojawić się takie objawy jak:
- kołatanie serca, uczucie nierównego bicia serca,
- dyskomfort w klatce piersiowej,
- duszność,
- zawroty głowy.
Gdy arytmia przebiega z bradykardią, u pacjenta mogą pojawić się następujące symptomy:
- uczucie zmęczenia,
- omdlenia,
- zaburzenia świadomości,
- zawroty głowy,
- duszność.
Dodatkowo u dorosłych mogą wystąpić ból w klatce piersiowej oraz uczucie skrócenia oddechu. Nasilenie tych objawów zależy m.in. od wartości ciśnienia tętniczego oraz chorób współistniejących, takich jak cukrzyca czy zaburzenia pracy nerek. W napadowym częstoskurczu może pojawić się również gwałtowne lub nieregularne bicie serca odczuwane w przedniej części klatki piersiowej lub szyi.
Jakie są inne objawy arytmii serca? W zależności od rodzaju zaburzeń mogą występować także:
- niewydolność serca i zaburzeniaświadomości przy napadowym częstoskurczu komorowym lub szybkich częstoskurczach nadkomorowych;
- uczucie „uciekania” serca do gardła lub jego „zamieranie” w dodatkowych pobudzeniach komorowych;
- upośledzona tolerancja wysiłku, na przykład w przypadku migotania przedsionków.
Objawy arytmii mogą wiązać się też z nieprawidłowościami w pracy innych narządów. W przypadku powtarzającego się uczucia kołatania serca lub doświadczania innych niepokojących objawów należy skonsultować się z kardiologiem. Lekarz zleci wykonanie niezbędnych badań, takich jak EKG spoczynkowe lub holter EKG, które pozwolą zdiagnozować przyczynę odczuwanych dolegliwości.
Najczęstsze przyczyny arytmii serca
Arytmia może mieć różne przyczyny, zarówno związane bezpośrednio z sercem, jak i wynikające z czynników zewnętrznych. Do częstych sercowych przyczyn arytmii należą:
- wrodzone lub nabyte wady serca, w tym niedomykalność zastawek,
- choroba niedokrwienna serca,
- choroba wieńcowa,
- zawał serca,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- nadciśnienie tętnicze.
O wystąpieniu arytmii mogą decydować także inne czynniki niezwiązane bezpośrednio z sercem (pozasercowe). Do pozasercowych przyczyn zaburzeń rytmu serca zalicza się:
- czynniki psychogenne, np. przewlekły stres,
- zaburzenia elektrolitowe, np. hipokaliemia,
- nadczynność lub niedoczynność tarczycy,
- niektóre leki, np. starsze leki przeciwhistaminowe, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne,
- nadwrażliwość zatoki tętnicy szyjnej.
Właściwe określenie przyczyny dolegliwości jest kluczowe dla prawidłowej diagnostyki i wdrożenia skutecznego leczenia, pozwalającego na kontrolę zaburzeń rytmu serca oraz minimalizację ryzyka powikłań. Należy również mieć świadomość, że ryzyko wystąpienia arytmii serca rośnie wraz z wiekiem.
Diagnostyka arytmii serca
Diagnostyka arytmii rozpoczyna się od wywiadu i doprecyzowania dodatkowych : czy arytmia ma nagły początek i koniec, czy towarzyszą jej objawy, czy jest jakiś czynnik lub sytuacja wywołująca lub przerywająca arytmię. Następnie lekarz wzbogaca diagnostykę o podstawowebadaniatakie jak:
- osłuchiwanie serca,
- badanie tętna,
- obserwacja żył szyjnych,
- dokładne badanie fizykalne.
Podstawowym badaniem wykonywanym w ramach diagnostyki arytmii jest elektrokardiogram (EKG). Warto jednak wiedzieć, że zaburzenia rytmu mogą występować sporadycznie, więc ich wykrycie podczas badania w gabinecie może być trudne. Z tego powodu pomocny w diagnostyce arytmii może być holter do domu, który pozwala na monitorowanie pracy serca przez 24godzin do nawet 30 dni.
W diagnostyce arytmii stosuje się również inne badania, takie jak:
- echokardiografia (inaczej echo serca lub USG serca) – umożliwia ocenę budowy i funkcji serca oraz wykluczenie strukturalnych wad wrodzonych lub nabytych;
- test wysiłkowy z EKG – pozwala ocenić pracę serca w odpowiedzi na wysiłek fizyczny, ponieważ niektóre arytmie występują w szczycie wysiłku;
- badanie elektrofizjologiczne wewnątrzsercowe lub stymulacja przezprzełykowa.
W diagnostyce arytmii najczęściej wykorzystuje się 12-odprowadzeniowy zapis EKG, ponieważ pomaga w różnicowaniu przyczyn nieregularnego bicia serca.
Jak leczy się arytmię serca?
Jednym z najczęściej stosowanych zabiegów w leczeniu arytmii jest ablacja. To małoinwazyjny zabieg, którego celem jest eliminacja tkanki serca generującej nieprawidłowe impulsy w układzie przewodzącym. Niektóre arytmie wymagają wszczepieniakardiowerteralub rozrusznika serca, które regulują aktywność elektryczną narządu. Pomocny jest również zabieg kardiowersji elektrycznej, celem przerwania napadowej arytmii, np. migotania przedsionków.
Należy również pamiętać, że istotny element terapii stanowi leczenie farmakologiczne, które pozwala normalizować rytm serca. Wykorzystuje się w nim leki z różnych grup, takich jak:
- leki przeciwarytmiczne (amiodaron, propafenon),
- beta-blokery, które mają również działanie chronotropowe ujemne, co oznacza, że zwalniają akcję serca,
- blokery kanału wapniowego (werapamil, diltiazem),
- leki przeciwzakrzepowe (dabigatran, rywaroksaban, apiksaban).
Leczenie arytmii może przebiegać dwutorowo, tzn. wymagać zabiegu kardiologicznego (ablacji lub kardiowersji), a równolegle stałego przyjmowania leków. Przestrzeganie zaleceń lekarza jest jednak niezbędne dla minimalizowania ryzyka powikłań, takich jak udar niedokrwienny mózgu, niewydolności serca czy nagłego zatrzymania krążenia.
Jak długo można żyć z arytmią serca?
Arytmia to choroba, która wprowadza ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu – choćby zmniejszoną tolerancję wysiłku fizycznego. Pacjenci często mają jednak wątpliwości związane z tą chorobą. Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Czy arytmia serca jest śmiertelna?
Arytmia może prowadzić do zgonu, jeśli jest nierozpoznana lub niewłaściwie leczona. Dlatego po jej wykryciu należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza. Przykładowo regularne stosowanie beta-blokerów, inhibitorów konwertazy angiotensyny czy antagonistów aldosteronu ogranicza ryzyko śmierci sercowej w odpowiednich grupach chorób. Ważne jest również regularne wykonywanie badań zgodnie z zaleceniami kardiologa. Nagły zgon sercowy może być niestety pierwszym objawem choroby, jak na przykład w zespole Brugadów.
Czy arytmia serca jest wyleczalna?
Niektóre postacie arytmii, np. migotanie przedsionków, mogą być wyleczone za pomocą ablacji lub kardiowersji. Inne z kolei mogą być skutecznie kontrolowane, np. z użyciem kardiowertera (w częstoskurczu komorowym) lub rozrusznika serca (w zespole chorej zatoki). Bardzo często możliwe do wyleczenia są też przyczyny arytmii, np. nierzadkie zaburzenia elektrolitowe.
Czy arytmia jest niebezpieczna?
Każda choroba kardiologiczna, która jest źle leczona lub niezdiagnozowana, stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. To samo dotyczy zaburzeń rytmu serca, które mogą prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność serca, udar mózgu czy zawał mięśnia sercowego. Szczególną uwagę na objawy arytmii powinni zwrócić pacjenci, u których w rodzinie występowały choroby kardiologiczne, ponieważ są oni bardziej narażeni na zaburzenia rytmu serca.
Rokowanie i przewidywana długość życia różni się w zależności od rodzaju arytmii. Ocena rokowania jest złożona i ma na nią wpływ (poza rodzajem arytmii) ogólny stan pacjenta, jego wydolność krążeniowo – oddechowa, obecność chorób towarzyszących i inne. Inne ryzyka ma młody, wcześniej nie chorujący człowiek a inne pacjent po kilku incydentach sercowych, obciążony chorobami towarzyszącymi.
Jeśli chodzi o ryzyko związane z arytmią, dobrym przykładem są ekstrasystolie nadkomorowe znalezione w holterze EKG, które nie wiążą się z pogorszeniem rokowania pacjenta. Z drugiej strony arytmie takie jak częstoskurcz komorowy mogą świadczyć o obecności choroby wieńcowej i wymagają pilnej diagnostyki i leczenia. Niestety nagły zgon sercowy może być pierwszym objawem arytmii.
Czy arytmia może sama ustąpić?
Niektóre arytmie wywołane czynnikami zewnętrznymi mają charakter przejściowy, a jego usunięcie prowadzi do unormowania rytmu serca. Jednak nie wszystkie arytmie znikają samoistnie – zwłaszcza te wynikające z chorób strukturalnych serca (np. wady zastawki lub uszkodzenia serca po zawale), które mogą być skorygowane jedynie chirurgicznie.
Bibliografia:
- Duława J, Vademecum Medycyny Wewnętrznej, 2015, PZWL
- Herold G, Medycyna Wewnętrzna Tom 1, 2008, PZWL
- Latkowski B, Lukas W, Godycki-Ćwirko M, Medycyna Rodzinna, 2017, PZWL
- Lesiak M, Straburzyńska-Migaj E, Kardiologia w gabinecie lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej, 2018, PZWL
- Mandecki T, Kardiologia, 2005, PZWL
O autorze
Zespół Holterdodomu.pl
Jesteśmy zespołem ekspertów tworzących HolterDoDomu.pl – platformę, która powstała z pasji do nowoczesnej diagnostyki i zdrowia. Nasze artykuły, porady i analizy opracowujemy wspólnie. Dzięki tej współpracy dostarczamy naszym czytelnikom rzetelne i praktyczne informacje, które pomagają lepiej zrozumieć znaczenie monitorowania zdrowia w domowych warunkach.
